Dəniz boğazlarındakı risklər dünya ticarətinə ildə 14 milyard dollar zərər vurur - ARAŞDIRMA
Dünya ticarətinin əsas dəniz boğazlarında yaşanan fasilələr hər il təxminən 192 milyard dollarlıq dəniz ticarətinə təsir göstərir.
"Seanews.az" xəbər verir ki, bu barədə Oksford Universitetinin yeni araşdırmasında bildirilib.
Araşdırmaya görə, bu pozuntular gecikmələr, alternativ marşrutlara yönləndirmələr, sığorta xərcləri və fraxt qiymətlərinin artması nəticəsində qlobal iqtisadiyyata illik təxminən 14 milyard dollar zərər vurur.
Tədqiqatçılar 24 əsas dəniz boğazını təhlil ediblər və müəyyən ediblər ki, boğazlarda yaşanan fasilələr hər il təqribən 10,7 milyard dollar birbaşa iqtisadi zərərə səbəb olur. Bu rəqəm qlobal ticarətin 0,04%-nə bərabərdir. Ən böyük təsirlərin Misir, Yəmən, İraq və Panama kimi yüksək asılılıq daşıyan ölkələrdə müşahidə olunduğu bildirilib.
Hər il əlavə olaraq 3,4 milyard dollar məbləğində itki fraxt qiymətlərinin artması səbəbindən qeydə alınır. Marşrutlar bağlandıqda və ya gəmilər alternativ yollarla hərəkət etməyə məcbur qaldıqda daşınma dəyəri yüksəlir və bu artım yalnız hadisə ilə birbaşa əlaqəli ölkələrə deyil, bütün dünya ölkələrinə təsir göstərir.
Araşdırmanın rəhbəri Jasper Verschuur bildirib: “Qlobal iqtisadiyyat cəmi bir neçə dəniz boğazından asılıdır. Bu dar keçidlərdən biri bağlandıqda nəticələr qitələrə sürətlə yayılır. Riskləri düzgün qiymətləndirmək qlobal təchizat zəncirlərində dayanıqlığı gücləndirmək baxımından həyati əhəmiyyət daşıyır”.
Tədqiqatçılar təhlükələrin azaldılması üçün mərhələli və boğazların spesifik xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırılmış dayanıqlıq strategiyalarının hazırlanmasını təklif edirlər. Bu strategiyaya fövqəladə ehtiyat anbarlarının yaradılması, təchizat zəncirlərinin şaxələndirilməsi, təhlükəsizlik investisiyaları və nadir, lakin ağır nəticələr doğuran fasilələrə qarşı sığorta məhsullarının inkişafı daxildir.
Həmmüəllif professor Jim Hall bildirib: “Dəniz boğazlarının coğrafi ölçüləri kiçik olsa da, qlobal iqtisadiyyatın fəaliyyətində təsiri nəhəngdir. Onların açıq və təhlükəsiz qalması dünya üçün prioritetdir. Sistemin ən həssas nöqtələrini müəyyən etməklə hökumətlərin və şirkətlərin gələcək şoklara qarşı dayanıqlığını artırmasına kömək edə bilərik”.
