Rusiyanın lənətlənmiş aviadaşıyıcısı batmaq bilməyən quru anbara çevrilir?
Bu günlərdə internetdə Rusiyanın yeganə aviadaşıyıcısı olan “Admiral Kuznetsov”un nəhayət ölkənin şimal-qərbindəki Murmansk bölgəsindəki 35-ci gəmiqayırma zavodu kimi tanınan “Sevmorput” Gəmi Təmiri Zavodundan şəkilləri yayılıb. Gəmi PD-50 dokunun batması ilə zədələndi.
Dok-gəmilərin inşası, təmiri, yüklənməsi və boşaldılması üçün nəzərdə nəzərdə tutulan qurğudur. Üzən doklar isə əlavə olaraq gəmilərin daşınmasını da həyata keçirə bilir. PD-50 dünyanın ən böyük üzən doklarından biridir, 1980-ci ildə İsveçdə SSRİ Hərbi Dəniz Donanmasının sifarişi ilə inşa edilib. Təmir ediləcək yeganə Rusiya aviadaşıyıcı kreyseri “Admiral Kuznetsov” Murmanskda yerləşən gəmi təmiri zavodunda PD-50 üzən dokun qəzası zamanı zədələndi. Dok təmamilə dəniz sularına qərq oldu. Aviadaşıyıcı üç ildən artıqdır ki, limanda dayanır. Gəmi qəzadan sonra sahilə gətirilib və bir ildən sonra ciddi yanğına məruz qalıb.
TASS keçən həftə anonim müdafiə sənayesi mənbələrinə istinadən “Admiral Kuznetsov”un “Sevmorput”da yeni genişləndirilmiş quru anbara köçürülməsinin qaçılmaz olduğunu bildirib. Həmin şəxslər qeyd edib ki, hazırkı məqsəd aviadaşıyıcının əsaslı təmirini sentyabrdan gec olmayaraq başa çatdırmaqdır.
Bir müddət əvvəl 35-ci Gəmiqayırma Zavodunda “Admiral Kuznetsov”u yerləşdirmək üçün kifayət qədər böyük hövzə yaratmaq məqsədi ilə yeni qurutma qurğusunun yaradılması işinə başlandı. “Planet Lab”ın çəkdiyi peyk şəkillərindən göründüyü kimi, inşa iki kiçik quru anbarın birləşdirilməsini və sonra onların qarşısında uzadılmış qapalı hövzənin qurulmasını nəzərdə tutur.
PD-50-nin itirilməsi Rusiya donanmasının tərsanəsinin infrastrukturunda əhəmiyyətli çatışmazlıqları üzə çıxardı. “Admiral Kuznetsov” gəmisinin 35-ci Gəmiqayırma Zavodunun yeni böyük quru anbarına hərəkəti Rusiya hökumətinin gəmini istismara qaytarmaq istəyinin davam etdiyini vurğulayır. Bununla belə, artıq onilliklərdir qəzalar və digər məsələlərlə bürünmüş bu aviadaşıyıcının dastanı hələ də bitməkdən uzaq ola bilər.
Bütün əlamətlərə görə, bu genişləndirilmiş quru anbarın tikintisi və “Admiral Kuznetsov”un əsaslı təmirinin başa çatması üçün vaxt qrafikləri son iki il ərzində dəfələrlə geri çəkilib. TASS-ın bir neçə gün əvvəlki xəbərində deyilirdi ki, əgər cədvəl keçən sentyabr ayından kənara çıxsa, gəmi sadəcə şimalda yerləşən Murmansk ətrafında mövsümi buzlanma səbəbindən gələn il dəniz sınaqlarına belə başlaya bilməyəcək.
“Admiral Kuznetsov”un fotoları göstərir ki, inşa tam başa çatmasa da, Rusiya rəsmiləri gəmini içəriyə köçürmək qərarına gəliblər. Hazırda bildirilən plan gəminin içərisini əl ilə möhürləməkdir, çünki qurutma qurğusu üçün məqsədyönlü tikilmiş qapı hələ inşa edilməyib. Sonra içəridəki su nasosla çıxarılacaq. Bütün bu proses uzun müddət vaxt ala bilər.
Bütün bunlar, yalnız Rusiya hökumətinin “Admiral Kuznetsov”u saxlamaqda israrının vəsaitlərin və digər resursların ehtiyatlı istifadəsi ilə bağlı olub-olmaması barədə suallar doğura bilər.
35-ci Gəmiqayırma Zavodunda ərazini genişləndirmək üçün vaxt və səy, eləcə də xərclər əhəmiyyətli olmalıdır və bu, yalnız bir gəmini dəstəkləmək üçün kifayət qədər əhəmiyyətli xərcdir. Eyni zamanda, bu, Rusiya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Şimal Donanmasına eyni anda bir neçə gəmidə, xüsusən də gələcəkdə xidmətə daxil ola biləcək böyük suüstü gəmilərdə və ya sualtı qayıqlarda işləmək üçün istifadə oluna bilən daha böyük qurğuya daha sürətli çıxış imkanı verir.
Bundan əlavə, “Admiral Kuznetsov” xidmətə qayıdarkən və onunla birlikdə gedəcək bir hava qanadını istismar etməyə və saxlamağa davam etməyin nə qədər baha olacağı məsələsi var. Büdcə təzyiqləri, tədarük zənciri problemləri, bu ilin əvvəlində Ukraynaya müdaxilə nəticəsində tətbiq edilən beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Rusiya ordusuna və ölkənin müdafiə və gəmiqayırma müəssisələrinə güclü zərbələr dəyib.
Bütün bunlara baxmayaraq, Rusiya hakimiyyəti heç olmasa, hələlik, “Admiral Kuznetsov”u xidmətə qaytarmaq niyyətindədir. Gəminin əsaslı təmirinin indi, nəhayət, batması mümkün olmayan yeni quru anbarın daxilində olan cədvəl üzrə davam edib-etməyəcəyini görmək qalır.
Dəyanət Ağalarlı,
